Yazar: Gamze Akyol
22 Temmuz 2021
Jeff Bezos’un tarihi uzay yolcuğu ve internet aleminin hayalgücünü çalıştıran detayları

Fallik objeler arasında gösterişli bir şekilde yerini alan uzay mekiği, Dr. Evil benzetmeleri, ”dünyanın en zengin insanı” unvanını bir günlüğüne Elon Musk’a kaptırışı(!), can sıkan demeçleri ve tüm bu sırada atmosfere saçtığı milyarlarca dolar ve tonlarca karbondioksitle Jeff Bezos internet aleminin hayalgücünü fişekleyecek onlarca malzeme vermiş bulunuyor. O daha epik-lirik bir şekilde anılmak isterdi belki ama gerçekler de ortada…

Amazon’un kurucusu ve milyarder iş insanı (evet, dünyanın en zengini) Jeff Bezos geçtiğimiz salı günü ufak bir uzay yolculuğuna çıktı. Günübirlik (hatta birkaç dakikalık?!) bir uzay kaçamağı yapan Bezos, dünyaya dönüşünde Amazon çalışanlarına ve müşterilerine bu yolculuğuna sponsor oldukları için teşekkür etmeyi de ihmal etmedi. Yaklaşık 11 dakika süren bu yolculuğun yerçekimsiz anlarında Bezos ve kendisine eşlik eden üç ekip arkadaşı, uzay aracının içinde taklalar atıp birbirlerine şeker fırlattılar… Hal böyle olunca, daha uzay roketi dünyaya geri dönmeden bu yolculuğun meme’leri interneti kasıp kavurmaya başlamıştı bile! (Tamam her şeyi geçtik diyelim, o saati niye öyle taktın be Jeff?)

Hatırlarsanız Jeff Bezos, yeni uzay araştırmaları şirketi Blue Origin’e daha fazla vakit ayırabilmek için geçtiğimiz yıl Amazon şirketinin CEO’luk görevini bırakmıştı. Bezos’un bu hamlesi de tıpkı diğer ekonomik hamleleri gibi karşılığını buldu ve Bezos sahibi olduğu Blue Origin’in geliştirdiği roket ile bir uzay yolculuğuna çıktı. Bezos’ın bu girişimi, tamamen sivil bir ekiple gerçekleşen ilk pilotsuz yörünge altı uçuş olarak tarihe geçti. Salı günü, Türkiye saatiyle 16:12’de uzaya fırlatılan bu rokette Bezos’a üç kişi eşlik etti; Jeff’in kardeşi Mark Bezos, 82 yaşındaki astronot Wally Funk ve 18 yaşındaki Hollandalı fizik öğrencisi Oliver Daemen. Mürettebatın en yaşlı üyesi olan Funk için bu yolculuk çok daha anlamlıydı aslında çünkü kendisi 1960’lı yıllarda sadece kadın astronotlar için planlanan ama gerçekleşemeyen bir astronot programının parçasıydı. Funk’ın altmış yılı aşkındır beklediği bu yolculuktan döner dönmez kurduğu ilk cümle ise “tekrar gitmek için sabırsızlanıyorum” oldu.

 

Bu “turistik” uzay yolculuğunu mümkün kılan (ve şekliyle dalga konusu olan) New Shephard isimli uzay aracının 4 kişilik kapsülü, uzaya fırlatılan en büyük pencerelere sahip kapsül olma özelliğini taşıyor. Kapsül, fırlatmadan 2 dakika sonra 76 kilometre irtifada roketten ayrıldı ve roket fırlatma platformuna geri döndü. Kapsül ise toplam 106 km yüksekliğe kadar çıktı. Yani görevini başarıyla yerine getirdi. Bu başarılı uzay yolculuğundan sonra bir başka “uzaylı” milyoner Elon Musk da Bezos’u tebrik eden bir Tweet (başka bir ihtimal düşünülemezdi) paylaştı. Bu arada uzayla bu kadar ilgili olan milyarderler sadece Musk ve Bezos değil; İngiliz iş insanı Ricard Branson da 9 gün önce, Virgin Galactic isimli uzay aracıyla uzaya gidip gelmişti. Branson’ın bu yolculuğu Bezos’ınkine göre daha ticariydi aslında; kendisi bundan sonra gerçekleştirmeyi planladığı uzay turizmi için bir deneme turu yaptı. Bezos’ın da aklında muhtemelen benzer bir fikir var ama kendisinden henüz bu konuda bir açıklama gelmedi. Anlayacağınız, zenginler arasındaki uzay savaşları iyice kızıştı. Kim ilk gidecek, daha çok gidecek, giderken yanında kimleri de götürecek derken rekabet de yükseliyor tabii… En büyük tartışmalar da buradan çıkıyor zaten.

Büyük paralar harcanan, koca koca yatırımlar yapılan bu uzay yolculukları trilyonerler tarafından yine trilyonerlerin hizmetine geliştiriliyor. Aslında bu uzay yolcukları için harcanan bütçeler, açlık ve temiz su ihtiyacı başta olmak üzere pek çok sorunun giderilmesinde de kullanılabilir. (Bu dünyayı sorunlarlıyla baş başa bırakıp gitmeden önce, bu dünyada çözülmesi gereken çok şey var hâlâ…) Ayrıca bu uçuşlar sırasında yaratılan hava kirliliği de cabası. Tek bir fırlatışta 300 bin tona yakın karbondioksit atmosfere salınıyor. Bu bir otomobilin yüzlerce yıllık salınımına eşit. Yani tüm bunlar, insanlık adına çok epik hamleler gibi gösterilmeye çalışılsa da arkalarındaki falsolar (ve egolar) hemen belli oluyor…

Bezos da bu uzay yolculuğunun önemli ve de saygın bir şekilde tarihe geçmesini isterdi muhtemelen. Ama Bezos hem yaptığı açıklamalar hem de hazırda bekleyen internet alemine verdiği malzemeler sebebiyle, başta da dediğimiz gibi, bol bol dalga konusu oldu. Bezos, dünyaya iner inmez Amazon çalışanlarına ve de müşterilerine hitap ederek “bu yolculuğun parasını siz ödediniz” dedi. Bu açıklaması kısa sürede fazlaca tepki aldı çünkü Amazon çalışanlarının zorlu çalışma koşulları (neredeyse tüm dünyadaki şubelerinde) sık sık haberlere düşüyordu. Hatta 2018 yılında İngiltere’deki Amazon deposunda bir muhabir asıl kimliğini saklayarak işe girmiş ve oradaki çalışma koşullarını, çalışanlara yapılan muameleleri haberine taşımıştı. Bu haberde çalışanların bırakın hastalık, tatil vb. izinlerini kullanmayı tuvalet molalarına bile kovulacakları korkusuyla çıkamadıkları ve bu sebeple birçok çalışanın yanlarında pet şişe bulundurdukları gibi üzücü detaylar ortaya çıkmıştı. Yine aynı muhabirin İngiltere’deki bu Amazon deposunda çalışan işçilerle yaptığı ankete göre ise çalışanların yüzde 55’i burada çalışmaya başladıktan sonra depresyona girdiklerini; yüzde 80’i de bir daha Amazon’a iş başvurusunda bulunmayacaklarını söylemişlerdi. Dolayısıyla Bezos’ın bu teşekkür açıklaması birçok kişi tarafından kibirli ve sömürücü zihniyetinin bir uzantısı gibi görüldü.

Ve gelelim o meşhur meme’lere… Her şeyden önce uzay roketinin pek görmeye alışık olmadığımız şekli bile başlı başına gündem oldu elbette. Sosyal medyada roketin fallusla olan benzerliğine dikkat çekildi ve bu konuyla epey bir dalga geçildi. Hatta bu konuda o kadar çok imada bulunuldu ki yolculuğun ertesi günü The Guardian, uzay roketinin şeklinin neden böyle olduğunu bir astrofizikçiye sordu ve hepimizin merakını giderdi. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde bir astronom olan Jonathan McDowell’a göre bu çekiç başlı roketler aslında Bezos’la gündem olsa da uzun bir geçmişi varmış. Ve yine McDowell’in dediğine göre bu tip roketler mükemmel bir aerodinamiğe sahip olduğu için en çok kullanılan roket tiplerinden biriymiş.

Elbette Bezos’un gündem olmasına sebep olan tek şey uzay roketinin şekli değildi: Bezos’un bu uzay yolcuğu, bu ‘uçuş’ uğruna harcadığı paralardan dolayı “dünyanın en zengini” unvanının kısa bir süreliğine de olsa Elon Musk’a geçmesine neden oldu…Amazon’un ‘aynı gün içinde teslimat’ seçeneği geldi bir de akıllara; bu günübirlik yolculuk, biraz da ona benzetildi çünkü. Gibi gibi. Biz en iyisi lafı daha fazla uzatmadan sizi bu eğlenceli paylaşımların bazılarıyla baş başa bırakalım.

editörün seçtikleri